دانلود فایل صوتی بیانات آیت الله مکارم شیرازی در نقد وحدت وجود در دو بخش(تکمیل و به روز رسانی خواهد شد)
عناوین برخی مطالب مطروحه در بخش اول:
– اینکه می گویند غیر از خدا در عالم چیزی نیست، باطل است و سران صوفیه صریحا این عبارات را دارند.
– می گویند ما و خداوند، مانند موج و دریا هستیم و در واقع یک دریا بیشتر نداریم و امواج، اعتباری هستند!
– سر مگوی صوفیه همین وحدت وجود است.
– منصور حلاج هم که از سران صوفیه بود، سرّ وحدت وجود را آشکارا بیان کرد.
– ادعا می کنند که نااهلان معنای وحدت وجود را نمی دانند.
– مطالب و اشعار آنها نیز به خوبی مبنای آنها را بیان کرده است.
– یکی بودن وجود مخلوقات و خداوند متعال، باعث از بین رفتن بسیاری از اعتقادات است و اگر به لوازم وحدت وجود، ملتزم باشند، حکم آنها نجاست است.
– ذات پاک خداوند، ذاتی ازلی و ابدی و بدون زمان و مکان است. لا یتغیّر و کمال مطلق است. سایر موجودات، تغییر، عوارض، ابتدا، انتها و احتیاج به زمان و مکان دارند.
– نصف بیشتر آیات قرآن و شاید بیشتر آن، مخالف وحدت وجود است، اما منهای آیات، با دلایل عقلی می فهمیم که وحدت وجود، درست نیست.
– یکی از مشکلات این مباحث، بازی با الفاظ توسط صوفیه است. می گویند، مخلوقات، امری اعتباری و مظاهر و مجالی حضرت حق هستند.
– اگر بخواهیم وحدت وجود را بپذیریم و غیریت وجود مخلوقات از خداوند را انکار کنیم، باید سوفسطائی شویم و بگوییم مخلوقات، مانند نقشه ها و صوری است که در خواب می بینیم.
– نزدیکی خداوند، نزدیکی احاطه است و به معنای یکی بودن خالق و مخلوق نیست.
– دلایل عقلی به روشنی، بطلان وحدت وجود و بطلان مثال موج و دریا را ثابت می کند.
پخش آنلاین بخش اول
عناوین برخی مطالب مطروحه در بخش دوم:
گفتیم که معتقدین به وحدت وجود می گویند که همه عالم، اجزاء، و عین وجود حق تعالی هستند و در این عالم، تنها ذات خداوند است.
ما نمی توانیم وجود واجب و ممکن را یکی بدانیم. واجب الوجود، لایتغیّر، ازلی، ابدی و بدون عوارض است، تکامل، تنزل و حرکت و تغییر در ذات او راه ندارد. اما ممکن الوجود، زمان و مکان و تغییر و فنا و عوارض دارد.
در میان مخلوقات، موجودات کثیف، آلوده، درنده و افراد آلوده، جانی، شرابخوار و اشیاء آلوده و متعفن بسیاری را می بینیم. چگونه می توان گفت همه اینها با ذات خداوند یکی است؟
ادله نقلیه و آیات قرآن در نقد وحدت وجود:
آیات قرآن ابدا با مساله وحدت وجود سازگار نیست. نصف بیشتر آیات قرآن وحدت وجود را نفی می کند. به عنوان نمونه ده گروه از آیات نقل می شود که البته آیات نقد وحدت وجود بسیار بیشتر از این است:
۱- گروه آیات خلقت که در قرآن بسیار زیاد است: برای نمونه خدواند در قرآن می فرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ إِذا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ»[۱] و می فرماید: « یَخْلُقُکُمْ فی بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ»[۲]
۲- گروه آیات قرآن درباره عبادت، نماز و روزه و حج: خدواند در قرآن می فرماید: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ»[۳] آیا خداوند خودش، خودش را پرستش می کند؟
مرحوم آیت الله حکیم در مستمسک در ذیل مساله نجاست معتقدین به وحدت وجود، برخی سخنان وحدت وجودیان را ذکر نموده و می گوید: اگر حسن ظن داشته باشیم، باید سخنان اینها را باید بر ظاهر و مجاز حمل کنیم وگرنه به هیچ وجه با مبانی دینی سازگار نیست و کسی که معقتد به اینها باشد[مسلمان نیست]… البته منظور ایشان از حسن ظن، حسن ظن به صوفیه نیست. منظور برخی از فلاسفه اسلامی است. واقعا سخنانی چون سبحانی ما اعظم شانی و لیس فی جبتی الا الله، چنین سخنانی را نه می توان حسن ظن داشت نه می توان حمل بر مجازات کرد.
۳- گروه آیات مربوط به رزق، شکر و کفران: خدواند در قرآن می فرماید: « قُلْ مَن یَرْزُقُکُم مِّنَ السَّمَآءِ وَالْأَرْضِ»[۴] اگر یک وجود بیشتر نباشد، چه کسی رازق و چه کسی مرزوق است؟ خداوند به ذات پاک خودش روزی می دهد؟ خداوند خودش، خودش را شکر می کند؟ آیات قرآن به هیچ وجه با اعتقاد به وحدت وجود سازگاری ندارد.
۴- گروه آیات اطاعت و معصیت: خدواند در قرآن می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَکُمْ»[۵] و می فرماید: «وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی»[۶] اگر وحدت وجود را قبول کنیم، اطاعت ذات از خودش و عصیان ذات از خودش معنی ندارد.
۵- گروه آیات ارسال رسل: خدواند در قرآن می فرماید: «رُسُلاً مُبَشِّرینَ وَ مُنْذِرینَ لِئَلاَّ یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللهِ حُجَّهٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَکَانَ اللَّهُ عَزِیزًا حَکِیمًا»[۷] اگر وجود واحد حقیقی داشته باشیم، ارسال رسل یعنی چه؟ آیا پیامبران حجت را برای خدا تمام می کنند؟ و خداوند را انذار می کنند؟ آیا پیامبران، خداوند را تربیت می کنند؟
۶- گروه آیات امتحان: خدواند در قرآن می فرماید: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ»[۸]. چه کسی چه کسی را متحان می کند؟ آیا خداوند خودش را با جوع و خوف و نقصان اموال و ثمرات امتحان می کند؟ بدانید که صوفی، صوفی نمی شود مگر اینکه قائل به وحدت وجود باشد.
۷- گروه آیات مربوط به سوال در قیامت و حشر و نشر در قبور و فناء دنیاست: خدواند در قرآن می فرماید: «وَنُفِخَ فِی الصُّورِ فَإِذَا هُمْ مِنَ الْأَجْدَاثِ إِلَى رَبِّهِمْ یَنْسِلُونَ»[۹] آیات راجع به سوال و خارج شدن از قبور و مقابل پیشگاه الهی ایستادن، با وحدت وجود هیچگونه سازگاری ندارد. آیا سوال کننده و سوال شونده خداوند است؟
اعتقاد به وحدت وجود قطعا اعتقادی وارداتی است. صوفیه ی قبل از اسلام و فلاسفه و همچنین در هند این تفکرات وجود داشته است. می گویند تکثرات خیال و مجازی است و حقیقتا یک ذات واحد بیشتر وجود ندارد.
۸- گروه آیات عذاب و کیفر و جهنم: خدواند در قرآن می فرماید: «وَهُمْ یَصْطَرِخُونَ فِیهَا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا غَیْرَ الَّذِی کُنَّا نَعْمَلُ»[۱۰] چه کسی ناله می زند؟ اصلا جهنم چیست؟ العیاذ بالله عین ذات خداوند است؟ و دوزخیان عین ذات خداوند هستند؟
۹- آیات مربوط به بهشت: خدواند در قرآن می فرماید: «إِنَّ الْأَبْرَارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُورًا»[۱۱] آیا بهشت و نهرهای بهشت و ابرار و … عین ذات خداوند هستند؟
۱۰- گروه آیات شفاعت: خدواند در قرآن می فرماید: «مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ»[۱۲] چه کسی از چه کسی شفاعت می کند؟ هدف چیست؟ وجود واحد ازلی ابدی لا یتغیر، خودش شفیع و خودش مشفوع له است؟ خداوند، خودش گناهان خودش را با شفاعت می بخشد؟
البته گروه های آیات دیگری هم هستند، ده گروه دیگر هم می شود ضمیمه کرد که عملا مخالف وحدت وجود هستند. تفکر وحدت وجود با روح تعلیمات اسلام ابدا سنخیت ندارد. کسی که ملتزم به لوازم وحدت وجود شود، مسلمان نیست. یعنی اگر فردی بگوید این آیات مجازات است و حقیقت همه عالم، همان یک ذات واحد است و غیر از او چیزی نیست، این فرد به لوازم وحدت وجود ملتزم شده است.
پخش آنلاین بخش دوم
[۱] سوره روم آیه ۲۰
[۲] سوره زمر آیه ۶
[۳] سوره ذاریات آیه ۵۶
[۴] سوره یونس آیه ۳۱
[۵] سوره محمد آیه ۳۳
[۶] سوره طه آیه ۱۲۱
[۷] سوره نساء آیه ۱۶۵
[۸] سوره بقره آیه ۱۵۵
[۹] سوره یس آیه ۵۱
[۱۰] سوره فاطر آیه ۳۷
[۱۱] سوره انسان آیه ۵
[۱۲] سوره بقره آیه ۲۵۵