پیشنهادی:

برخی تأویلات ابن عربى نسبت به آیات قرآن مجید

مدیر سایت
2,937

برخی تأویلات ابن عربى نسبت به آیات قرآن مجید

پدر عرفان، شیخ اکبر، ابن عربى که مقلدینش او را محى الدین[۱] مى‏گویند، وى عناصر اصلى در داستان یوسف علیه‏السلام را به قواى روحانى تأویل مى‏کند و مى‏گوید:

یوسف رمزى براى قلب مستعد است و یعقوب رمزى براى عقل، و مراد از برادران یوسف، ده حس ظاهر و باطن و غضب و شهوت و… است![۲]

و درباره آیه «فَأَیْنَمَا تُوَلُّوْا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ»[۳] مى‏گوید:

پس تو را روشن گشت که خدا قبله‏گاه هر رویکردى است و منظور از این، جز عقاید گوناگون نیست. و لذا تمام عقاید بر صواب‏اند! و هرکس حظى از پاداش را نصیب خود خواهد کرد.[۴]

این مطلب صاحب فصوص این «مِئْر!» را به ذهن تبادر مى‏کند:

در حیرتم که دشمنى کفر و دین چراست

از یک چراغ، کعبه و بتخانه روشن است!

در قرآن مى‏خوانیم: «وَقَدْ أَضَلُّوا کَثِیراً وَلاَ تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلاَّ ضَلاَلاً»[۵] این سخن را خداوند از قول نوح علیه‏السلام در مقام نفرین بر ظالمان نقل مى‏فرماید، لیکن ابن عربى آن را به معناى دعاى خیر مى‏گیرد و این گونه معنا مى‏کند: به مقام فناء اللّه‏ رسیده و در ذات توفانى شده اند![۶]

در تأویل این آیه «مَامَنَعَکَ إِذْ رَأَیْتَهُمْ ضَلُّوا* أَلاَّ تَتَّبِعَنِ أَفَعَصَیْتَ أَمْرِی»[۷] مى‏گوید: منظور از غضب موسى نسبت به برادرش این است که چرا نگذاشتى گوساله را بپرستند!

و دیگر مطالب فُکاهى وى را از کلام شاگرد دست‏آموزش بشنوید. ملاّ صدرا از فتوحات نقل مى‏کند که:

نعیم دوزخیان آن گونه با نهاد آنان سازگار است که اگر از آنجا بیرون آیند و به باغ اِرَم وارد شوند، دردناک و اندوهگین و پژمان مى‏شوند؛ زیرا نعیم بهشت با نهاد آنان سنخیتى ندارد.[۸]


[۱]. یعنى احیاء کننده دین، کدام دین؟! آن دینى که خداوند در سوره الکافرون از زبان پیامبرش نسبت به کفّار مى‏فرماید: «لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ» کافرون: ۶ دین شما براى خودتان و دینِ من براى خودم.

[۲]. المذاهب الإسلامیّه فی التفسیر: ۲۵۵.

[۳]. سوره بقره، آیه ۱۱۵؛ پس به هر سو رو کنید، آنجا روى [به] خداست.

[۴]. فصوص الحکم: ۹۳. مُبدِع تفکر هرمنوتیک دینى تفسیر قرائت‏هاى مختلف از دین و پلورالیزم (تکثّر گرایى) هم مشخص شد! حال چرا امثال «سروش» را که فقط مبلِّغى در ترویج تکثّر گرایى هستند و مطالبش زیراکس شده از مطالب ابن عربى است مورد هجمه و تکفیر قرار مى‏دهند ولیکن مُبدِع این تفکر را تقدیس، و نهایاً کلامش را توجیه مى‏کنند و کلام امثال سروش را به ظاهرش وامى‏گذارند!

[۵]. سوره نوح، آیه ۲۴؛ و بسیارى را گمراه کردند [بار خدایا] جز بر گمراهى ستمگران میفزاى.

[۶]. شرح فصوص الحکم قیصرى: ۱۱۴.

[۷]. سوره طه، آیات ۹۲ ـ ۹۳؛ وقتى دیدى آنها گمراه شدند چه چیزى مانع تو شد، که از من پیروى کنى؟ آیا از فرمانم سر باز زدى؟

[۸]. العرشیه: ۱۵۸، ۱۵۹ (ترجمه و تصحیح فارسى به قلم غلامحسین آهنى). آقاى آشتیانى به همین کلام اربابان معرفت در شواهد الربوبیه (ص۸۱ چاپ دوم تهران ۱۳۵۹) اشاره مى‏کند.

  • لطفا از ارسال پیام هایی که به مسائل یا شخصیت های سیاسی مربوط می شود خودداری نمائید.
  • از ارسال کامنت های توهین آمیز پرهیز شود.
  • پیام هایی که در نقد شخصیت های صوفیه معاصر ارسال شوند، به منظور رعایت برخی مصالح عموم تایید نخواهد شد.

دیدگاهتان را بنویسید