وحدت وجود

چاپ کتاب نگرشی بر فلسفه و عرفان تالیف آیت الله صافی گلپایگانی

به گزارش سایت ابن عربی، کتاب نگرشی بر فلسفه و عرفان حضرت آیت الله صافی گلپایگانی (دام ظله) به تازگی توسط انتشارات دلیل ما چاپ و روانه بازار نشر شده است.

چندین سال قبل و زمانی که هنوز این اثر ارزشمند به چاپ نرسیده بود فایلی کم یاب از آن بر روی سایت ابن عربی قرار داده شد. برای دانلود فایل کتاب نگرشی بر فلسفه و عرفان کلیک کنید.

اما به همت دفتر حضرت آیت الله صافی و با تایید معظم له و همچنین با همکاری انتشارات دلیل ما، مراحل طراحی و ویراستاری و چاپ آن به اتمام رسیده و این کتاب در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

برای تهیه ویراست جدید این کتاب ارزشمند روی لینک کلیک کنید.

در مقدمه این اثر چنین آمده است:

توحید و الهیات از مباحث اصلی و بسیار عمیق در اسلام است و از آنجا که غور کردن در این مباحث لازم است با پشتوانه ی تفکر توحیدی خالص و ناب که برخاسته از سرچشمه علوم وحیانی و برخوردار از براهین محکم و احاطه ی کامل به آیات کتاب الله باشد، علما و محدثین بزرگ اسلام، عَلم شاگردی مکتب اهل بیت (علیهم السلام) را بر افراشته و در تمام مراحل زندگی بشری، چراغ راه هدایت امت از ظلمات و بدعت ها بوده اند و همواره در بزنگاه های تاریخ و در سخت ترین برهه ها از مبارزه علمی و عملی با کژراهه ها و اندیشه های نوظهور و الحادی از حیات نورانی اسلام و کیان مذهب تشیع دفاع جانانه کردند.

اسلام با قرآن مجید و نهج البلاغه و مصحف حضرت صدیقه (علیه السلام) و صحیفه سجادیه و روایات و اخبار جامع و فراوانی که از ائمه طاهرین (علیهم السلام) در همه زمینه های زندگی فردی و اجتماعی و اخلاقی و فرهنگی و سیاسی وارد شده است، از تمام به ظاهر حکمتهائی که به غیر از اینها باشد، بی نیاز است.

در این میان به حق می توان گفت مرجع عالیقدر آیت الله صافی گلپایگانی که شاگرد برجسته این مکتب و حاصل علوم فقه اهل بیت (علیهم السلام) و از پرچم داران مبارزه با اهل بدعت و انحراف بوده اند، با اخلاص و زهد و مجاهدت های شبانه روزی در ادای تکلیف خطیر و رسالت سنگین خویش، ابتدا از چشمه معارف وحیانی سیراب گشته و سپس ره توشه های عمیق علمی و کلامی خویش را خالصانه به شیفتگان کمال و پویندگان راه نجات و هدایت ارائه نموده است، و زلال معارف را از صافی فقاهت و عدالت گذرانده و جان تشنه جویندگان حقیقت را سیراب کرده است.

فهرست مطالب کتاب به شرح ذیل می باشد:

سخنی پیرامون توحید و وحدت عددی

• مسئله غیر متناهی بودن خداوند

پیرامون مسأله وحدت وجود

• احاطه خداوند اشیاء را احاطه وجودی نیست
• در معنای احاطه حق تعالی
• در معنای تجلی

بررسی تطبیقی

ادامه مطلب

در یکی از شبکه های اجتماعی (تلگرام) مطالبی مناظره گونه بین استاد مهدی نصیری و حجت الاسلام خسروپناه پیرامون عبارت انسان کامل و کاربرد آن برای علمای بزرگوار شیعه رد و بدل شد که شما را به مطالعه آن دعوت می کنیم.

استعمال عبارت انسان کامل توسط یعقوبی قائنی برای مقام معظم رهبری

چندی پیش حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه تصویری از دیدار خود با آقای یعقوبی قائنی را به همراه مطلبی با عبارات زیر در فضای مجازی منتشر نمود:

«امشب در محضر حاج آقا یعقوبی قاینی… در مشهدالرضا رسیدیم وی در جمع همگان فرمودند: ایشان (مقام معظم رهبری) یک پارچه نور است وی در جلسات متعدد فرمودند: ایشان انسان کامل است.»

نکته مهم: آقای یعقوبی قائنی یکی از عارفان صوفی مسلک است که گرایشات صوفیانه وی بسیار غلیظ و شدید می باشد. او در حالی که در قید حیات است کتابی در وصف خود و بیان کرامات، تصرفات و عنایات خودش! تالیف نموده و در آن به کرات، مقاماتی خیالی برای خویش متصور شده است! با توجه به حجم کتاب، انحرافات موجود در آن به راحتی قابل احصاء نیست و ان شاء الله در مطالب جداگانه به آنها پرداخته خواهد شد.

پاسخ مهدی نصیری به مطلبی که خسروپناه از یعقوبی قائنی نقل کرد

مهدی نصیری در واکنش به نقل قول خسروپناه از سید حسین یعقوبی قائنی مبنی بر اینکه «رهبر معظم انقلاب انسان کامل است» نوشت:

اصطلاح انسان کامل از

ادامه مطلب

عشق در قرآن کریم و احادیث معصومان علیهم السلام به کار نرفته است. اما، محبت بارها و بارها به کار رفته است… از آنجا که اسلام یک دین عقلانی است، لذا محبت را قبول دارد، ولی عشق را نمی‌پذیرد!

به صورت متعدد بحث‌ کرده‌ایم که مسائلی مانند ریاضت، فنا و شهود به چه معناست و چه تبعاتی خواهد داشت… و نشان داده‌ایم که این مکتب یک مکتب زندگی‌سوز بوده و اسلام به همین دلیل عرفان را اجازه نداده و به آن راه نداده است.

برای مشاهده قیمت و خرید آنلاین کتاب فریب سراب روی این لینک کلیک کنید.

دکتر سید یحیی یثربی، استاد تمام در رشته فلسفه و کلام اسلامی در دانشگاه علامه طباطبایی است و پژوهش‌های او در حوزه فلسفه و عرفان اسلامی دارای جایگاه ویژه ای است.

تحصیلات:

از سال ۱۳۳۰ تا سال ۱۳۳۷ به گذراندن دروس ابتدایی در مدارس سنتی در زادگاه خود در نزد عزیز الله خسروی زنجانی پرداخت. از سال ۱۳۳۵ تا سال ۱۳۳۷ در حوزه علمیه زنجان به تحصیل علوم مقدماتی علوم اسلامی ( صرف و نحو و منطق ) پرداخت. از سال ۱۳۳۷ تا سال ۱۳۴۶ درحوزه علمیّه قم نزد محمد حسین طباطبایی ، حسین علی منتظری و جعفر سبحانی فلسفه خواندو از سال ۱۳۴۶ تا سال ۱۳۵۸ دوره کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکترای رشته فلسفه و حکمت اسلامی را در دانشگاه تهران گذراند.

اندیشه شناسی

استاد یثربی مهمترین چهره فلسفی و آکادمیک ایران است که به نقد “حکمت متعالیه” و “عرفان اسلامی” پرداخته است . وی با نقدِ مبانی “حکمت متعالیه”، معتقد است که این مکتب فکری، مکتبی اختلاطی بدون سازگاری درونی است (رک به: “عیار نقد”، “حکمت متعالیه”). وی تلاش نموده تا با احترام به تصوف و عرفان اسلامی، آنرا از دیانت اسلامی تفکیک نماید (رک به: “پژوهشی در نسبت دین و عرفان”). وی در “تاریخ تحلیلی انتقادی فلسفه اسلامی” به روش تحلیلی تمام تاریخ فلسفه اسلامی را نقد می نماید و از اندیشمندان فلسفی می خواهد که اندیشمند روزگار خود باشند. از نظر گرایش فلسفی، وی را می توان یک واقعگرای انتقادی دانست . دکتر یثربی با اسلوبی سنتی، ولی سبکی روان و صریح سخن می گوید. اسلوب سنتی وی موجب شده تا جایگاهش در جامعۀ روشنفکری ایران چندان شناخته نشود. وی دیدگاههای انتقادی خویش پیرامون اوضاع سیاسی، فکری و اجتماعی ایران را صریح اعلام می کند.

کتاب فریب سراب

بنا بر اخبار واصله، آخرین اثر دکتر یحیی یثربی با عنوان «فریب سراب» به زودی منتشر می‌شود. دکتر یثربی در این اثر به روشنگری در حوزه عرفان پرداخته است. همچنین گفتنی است نگارش این کتاب در ۱۷ فصل تمام شده است.

در بخشی از این کتاب آمده است:‌ عشق در قرآن کریم و احادیث معصومان علیهم السلام به کار نرفته است. اما، محبت بارها و بارها به کار رفته است. آیا این دو واژه با هم فرق دارند؟

ادامه مطلب

پس از بررسی مستندات، مشخص شد که جناب موسوی مطلق ، سهوا پاورقی مصاحبه با جناب عبدالقائم شوشتری را در لا به لای متن قرار داده اند و منبع این پایگاه نیز سایت جناب موسوی مطلق بوده است ! بنا براین انتساب مطلب ذیل به عبدالقائم شوشتری مردود می باشد . اما جناب موسوی مطلق در بیانیه ای اشتباه خود را پوشانده و این سایت را متهم به جعل کرده است . وی – که ادعای عرفان و اخلاق دارد – با استمداد از تهمت و افتراء و برچسب های مختلف سیاسی و اعتقادی ، سعی در پوشاندن اشتباهات خود نموده ولی این حربه نخ نما شده و فی الواقع توهین به شعور مخاطبین است! همچنین نفس مصاحبه با چنین نشریه ای و عدم اعتراض به پاورقی مذکور و در نهایت انتشار چنین مطلبی در سایت جناب موسوی مطلق و جناب عبدالقائم شوشتری نیز محل اشکال است! برای مشاهده پاسخ ما به بیانیه جناب موسوی مطلق بر روی این نوشته کلیک کنید .

عبدالقائم شوشتری از مدافعین تصوف و مدعیان عرفان در حوزه علمیه درباره احادیث ذم صوفیه می گوید:

«این احادیث همگی جعلی است و در قرن یازدهم توسط برخی از اخباریان در مشهد در جریان نزاع با صوفیه جعل شده و در کتابی افزوده گشته و به نام مقدس اردبیلی با عنوان حدیقه الشیعه معرفی گشته است و هیچ حدیث قابل توجهی در نقد فلسفه یا تصوف در هیچ کتاب معتبر یا غیر معتبر شیعی وجود ندارد مگر همین یک جلد کتاب جعلی که یقیناً ساخته قرن یازدهم است. با این حال بزرگان تفکیک چون از جعلی بودن این احادیث مطلع نبوده اند به واسطه خواندن این احادیث طلاب را به اشتباه به اولیاء الهی بدبین می نموده اند…»

این دفاع صریح از صوفیه و بیان چنین مطالبی از یک حوزوی مدعی عرفان بسیار عجیب است. چگونه وی صوفیان را از اولیاء الهی می داند در صورتی که بسیاری از آنها از عامه و مخالفان اهل بیت علیهم السلام بوده اند و توسط اهل بیت علیهم السلام مورد طرد و لعن واقع شده اند! (که در ادامه به نمونه هایی از آن اشاره خواهد شد) . چه کسانی جز امثال حسن بصری، حلاج و مولوی در کتاب حدیقه الشیعه (که مورد تایید محدثین بزرگ شیعه می باشد) مذمت شده اند؟ آیا حلاج ، حسن بصری و … از اولیاء الهی می باشند؟ آیا شایسته است که کسی در کسوت روحانیت شیعه، دشمنان اهل بیت علیهم السلام را اولیاء الله بنامد؟!

بسیاری از روایات نقد تصوف از کتب متقدم شیعه (قرن 4 و 5) نقل شده است و کثرت روایات اهل بیت علیهم السلام در نقد تصوف و مخالفت های شدید علما و محدثین بزرگ شیعه با سران تصوف و عقائد انحرافی آنها بر اهل علم و تحقیق پوشیده نیست که در این مقال تنها به بخشی از آنها اشاره خواهد شد .

می توان مطالب مذکور را به سه گروه کلی دسته بندی نمود :

1- مذمت اصطلاح صوفي و صوفيه در روايات معصومين علیهم السلام .
2- مذمت عقايد و اعمال صوفيه در روايات معصومين علیهم السلام و تاليفات عالمان متقدم شيعه.
3- مذمت سران تصوف در روايات معصومين علیهم السلام و تاليفات عالمان متقدم شيعه.

به دلیل کثرت مطالب ، به صورت کوتاه و مختصر به آنها اشاره می شود :

1- مذمت اصطلاحات «صوفي» و «صوفيه» در روايات معصومين علیهم السلام:

پيامبر گرامي اسلام صلوات الله عليه و آله در حديثي طولاني ضمن

ادامه مطلب

دفتر آیت الله شبیری زنجانی در پاسخ به سوالی درباره التزام فکری به عرفان صاحب فصوصی و فلسفه صدرایی نوشت: التزام به روش‏ فقهای عظام امامیّه که عمل به آداب و سنن مأثوره و روایات معتبره مرویّه از پیامبر و ائمه معصومین «سلام الله علیهم اجمعین» است، تنها راه مطمئن تزکیه و سعادت و کمال است.

متن این پرسش و پاسخ ، بدین شرح می باشد :

■ با سلام

با توجه به بروز برخی اختلافات در میان طلاب پیرامون برخی مسائل علمی بر خود لازم دیدیم تا از محضر مرجع عالیقدر ، درباره این موارد اختلافی ، استفتاء و کسب تکلیف نمائیم :

اولا: پیرامون روش علمی و سلوکی محی الدین ابن عربی و به تعبیر واضح تر معتقد شدن به عرفان صاحب فصوصی .

ثانیا: پیرامون مسائل فلسفی و به طور کلی شیوه فلاسفه در بررسی مسائل خصوصا مباحث ملاصدرا در اسفار پیرامون مسئله وحدت وجود و معاد.

با تشکر

 

■ سلام علیکم

التزام به روش‏ فقهای عظام امامیّه که عمل به آداب و سنن مأثوره و روایات معتبره مرویّه از پیامبر و ائمه معصومین«سلام الله علیهم اجمعین» است، تنها راه مطمئن تزکیه و سعادت و کمال است.

تذکر این نکته حائز اهمیت می باشد که بسیاری از فقهای طراز اول شیعه در دوران معاصر ، بر مبانی وحی و معصومین علیهم السلام در سلوک نظری و عملی و نقد مبانی فلسفه صدرایی و عرفان محیی الدینی تاکید نموده اند که نمونه هایی از آن را می توان در “انتقاد آیت الله سیستانی از رویکرد فلسفی در تحول علوم انسانی” و

ادامه مطلب

[سوال اول:] آیا ذات خداوند متعال و مخلوقات در اصل حقیقت وجود، اشتراک و سنخیتی دارند، مثل نور آفتاب و مراتب آن؟

[جواب:] بین خالق و مخلوق سنخیتی نیست و صریح آیه شریفه «لیس کمثله شیء» و صریح روایات، بینونت کامل بین خالق و مخلوق؛ چه در ذات و چه در صفات است، مانند روایات:

«تنزه عن مجانسه مخلوقاته…»[۱]

«ان الله خلو من خلقه و خلقه خلو منه …» [۲]

«لا یلیق بالذی هو خالق کل شی الا ان یکون مباینا لکل شی متعالیا عن کل شی»[۳]

«مباینته ایاهم مفارقته لهم…» [۴]

«کنهه تفریق بینه و بین خلقه…» [۵]

«هو باین من خلقه بما خلق علماً و قدرهً و احاطه و سلطاناً»[۶]

[سوال دوم:] آیا صفات خداوند عین ذات اوست؟ در روز ازل که غیر از خدا موجودی نبوده است، آیا خداوند صفت فعل داشته یا فقط صفت فعل داشته یا فقط صفت ذات بوده است؟

ادامه مطلب

علامه مجلسی و نقد حسن بصرى، غزالی، مولوی، ابن عربی و سایر سران صوفیه

علّامه مجلسی در کتاب «عین الحیات»، درباره مشایخ صوفیه‏ می فرماید:

«پس اگر اعتقاد به روز جزا دارى امروز حجت خود را درست کن که چون فردا حق تعالى از تو حجت طلبد جواب شافى و عذر پسندیده داشته باشى، و نمیدانم بعد از ورود احادیث صحیحه از اهل بیت رسالت علیهم السلام و شهادت این بزرگواران از علماى شیعه رضوان اللَّه علیهم بر بطلان این طائفه (صوفیه) و طریقه ایشان در متابعت ایشان نزد حق تعالى چه عذر خواهى داشت؟!

آیا خواهى گفت متابعت حسن بصرى کردم که چند حدیث در لعن او وارد شده است؟ یا متابعت سفیان ثورى کردم که با امام جعفر صادق علیه السّلام دشمنى می کرده و پیوسته معارض آن حضرت می شده است، و بعضى احوال او را در اول کتاب بیان کردیم یا متابعت غزالى را عذر خودخواهى گفت که به یقین ناصبى بوده! و میگوید در کتابهاى خود، به مان معنى که مرتضى على امام است، من هم امام، و می گوید: هر کس یزید را لعنت میکند گناهکار است، و کتابها در لعن و ردّ شیعه نوشته، مانند کتاب «المنقذ من الضلال» و غیر آن یا متابعت برادر ملعونش احمد غزالى را حجت خواهى کرد؟ که میگوید: شیطان از اکابر اولیاء اللَّه است؟! یا ملاى رومى را شفیع خواهى کرد که میگوید:

ادامه مطلب

ماهیت ناگفته شرح علامه جعفری بر مثنوی – نقدهای اساسی علامه بر مثنوی

مرحوم علامه محمد تقی جعفری علی رغم اینکه با مشرب فلسفی و عرفانی نقاط مشترک و همسویی دارد اما در برابر مهمترین دستاورد فلسفه و عرفان یعنی وحدت وجود و وحدت موجود سخت موضع گرفته و راه خود را از فلسفه و عرفان جدا کرده و در قامت یک عالم و متکلم شیعی ظاهر می شود. (مبدأ اعلی-ص ۷۳ – ۷۵)

علامه جعفری و نقد مبانی فلسفی

ایشان در بخشهای مختلفی از آثار خود به نقد مبانی فلسفی پرداخته و آنها را در تضاد با اعتقادات ناب شیعی معرفی می کند.

برای نمونه در صفحات ۱۰۸ الی ۱۱۱ کتاب مبدأ اعلی میخوانیم :
اگر اصل را با وجود، و موجود را واحد شخصی عقیده کردی اعلم دورانی، اگر چه الف را از با تشخیص ندهی… و بالعکس اگر راجع به وحدت موجود اظهار نظر [مخالفت] کنی جاهل ترین مردمی اگر چه اعلم دوران باشی! (برای مطالعه توضیحات بیشتر کلیک کنید: ۱ ؛ ۲ )

سفارش علامه جعفری درباره نقد مثنوی در اواخر عمر شریفش

استاد حامدرضا معاونیان طی یک سخنرانی ، حکایت گفتگوی خود و مرحوم علامه شیخ محمدتقی جعفری در سالهای پایانی عمر با برکت ایشان را نقل می کنند که کاملا بیانگر مخالفت ایشان با مبانی فلسفه و عرفان مصطلح می باشد. متن بخشهایی از این سخنرانی که به صورت نوشتار درآمده و همچنین فایل صوتی را می توانید در ذیل مشاهده و استماع بفرمائید:

« شما بروید تیراژ عیون اخبار الرضا علیه السلام ، چاپ توحید صدوق را تا امروز توی این مملکت یا در همه عالم نگاه کنید ، تیراژ چاپ مثنوی را هم نگاه کنید !

توحید شیخ صدوق چند تا شرح دارد؟ یک شرحش مال قاضی سعید قمی هست. چند تا شرح دیگر داریم؟ در مجموع پنج تا میشود؟….

به مرحوم استاد محمد تقی جعفری؛ من گفتم آقا شما چرا این کتاب را شرح کردید؟

ایشان گفتند من دیدم ۵۰

ادامه مطلب

مشایخ بزرگ صوفیه در آثار ابن عربی – حسین بن منصور حلاج

ابن عربى توجه و عنايات زيادى به اين صوفى نامدار دارد و از مقامات و احوالش سخن‏ها مى گويد . ابن عربى علاوه بر رساله مستقلى كه در شرح عقايد حلاج به نام «السراج الوهّاج في شرح كلام الحلّاج» نوشته در ساير آثار خود ، به ويژه كتاب فتوحات مكيه نيز به كرّات از وى نام برده ، تجليل و تكريمش كرده ، با لحن موافق و نظر قبول ، به نقل اخبار و اذواقش پرداخته است ؛

براى نمونه :

در باب بيستم فتوحات مكيه كه در عالم عيسوى سخن مى گويد ، علمى را كه هم متعلق به طول عالم – كه عالم روحانى و عالم معانى است – و هم متعلق به عرض عالم – كه عالم خلق و طبيعت و اجسام است(1) – علم حلاج مى داند و مى نويسد :

و هذا كان علم الحسين بن منصور رحمه اللَّه .

پس از آن مى افزايد :

هر گاه شنيدى كسى از اهل طريقت ، مانند حلّاج و جز او ، درباره حروف تكلم مى كند و مى گويد : طول فلان حرف چنان است ، مثلاً چندين ذراع ، يا وجب و عرضش چنين ، مقصود از طول

ادامه مطلب

■اشاره:
متنی که از نظر می گذرانید، حاصل گفتگوی ما با دکتر یحیی یثربی استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی است. دکتر یثربی آثار متعددی را در نقد فلسفه و عرفان نگاشته است که از جمله آنها کتاب نقد حکمت متعالیه ملاصدرا است. وی در گفتگو با سمات بسیار صریح به نقد فلسفه اسلامی و بويژه حکمت متعالیه ملاصدرا می پردازد. امیدواریم مطالعه این گفتگو برای خوانندگان ارجمند سمات مفید باشد.

■سمات: بسم الله الرحمن الرحیم. خیلی لطف فرمودید که این فرصت را در اختیار ما قرار دادید؛ خوب است حضرتعالی مختصری از زندگی نامه علمی تان را برای آشنایی خوانندگان ما بفرمایید تا بعد وارد اصل بحث شویم.

■دکتر یثربی: بسم الله الرحمن الرحیم. من در حدود 70 سال پیش در روستایی دورافتاده در خانواده ای فقیر در آذربایجان غربی به دنیا آمدم؛ یک ساله بودم که پدرم فوت کرد؛ پدربزرگم غیر از پدرم فرزندی نداشت و من هم تنها فرزند پدر بودم؛ من ماندم و مادرم و پدربزرگم. از آنجا که این خانواده کوچک نان آوری نداشت، مرا به مکتب فرستادند تا دعانویسی یاد بگیرم. در مکتب، پس از ختم قرآن، دعا نویسی را به من یاد دادند و این وسیله ای شد برای امرار معاش خانواده؛ از قضا

ادامه مطلب